Tương lai của công ty khởi nghiệp giá trị nhất thế giới ByteDance – công ty mẹ của TikTok vẫn chưa hoàn toàn ổn định, vì vậy Zhang Yiming – người sáng lập ByteDance – một trong những người giàu nhất thế giới, vẫn đang “đứng sau ánh đèn sân khấu”.
Theo lời từ những nguồn tin thân cận, Zhang Yiming, 39 tuổi, đã dành phần lớn thời gian trong năm nay của mình tại nước ngoài, cụ thể Singapore là cơ sở hoạt động chính của Zhang trong năm vừa qua. Sự vắng mặt dài hạn tại Trung Quốc của Zhang và theo sau đó là việc anh rời khỏi cương vị Giám đốc điều hành và chủ tịch ByteDance vào năm ngoái trong bối cảnh Trung Quốc đàn áp công nghệ chưa từng được đề cập đến trước đây, và đó cũng là khi mà các nhà sáng lập công nghệ cao cấp khác cũng đang rút lui khỏi công ty của họ.
Những người hiểu được hoàn cảnh của Zhang cho biết quyết định ở lại nước ngoài của anh ấy chủ yếu là phản ứng lại những hạn chế nghiêm ngặt từ chính sách phòng chống Covid-19 của Trung Quốc. Những gã khổng lồ công nghệ như ByteDance từng là “con cưng” của Trung Quốc, “những nhà vô địch” được hy vọng rằng sẽ mở rộng ảnh hưởng của Trung Quốc ra nước ngoài. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, chính phủ Trung Quốc đã thẳng tay đàn áp mọi thứ, từ các hành vi chống cạnh tranh đến dữ liệu và thuật toán, cho đến việc các công ty có thể niêm yết cổ phiếu của họ một cách công khai.
Trong khi đó, ByteDance đã phải đối mặt với các vấn đề pháp lý ở Hoa Kỳ. Vào năm 2020, chính quyền Trump đã đe dọa cấm TikTok, nền tảng xã hội được xem là át chủ bài của ByteDance, dựa trên những lo ngại về an ninh quốc gia, mặc dù hiện tại chính quyền Biden và TikTok đang tiến tới một thỏa thuận có thể cho phép ByteDance giữ quyền sở hữu ứng dụng, theo những gì The New York Times đã từng đưa tin. ByteDance có gần 150.000 nhân viên và mức định giá của nó là khoảng 300 tỷ đô la trong một chương trình mà công ty đã đưa ra gần đây để mua lại một số cổ phần từ các nhà đầu tư.
Zhang tiếp tục nắm giữ những cổ phần ưu đãi biểu quyết cho phép anh kiểm soát ByteDance và ban giám đốc của nó. Các nhà quản lý của ByteDance cho biết Zhang vẫn đặt ra hướng đi lâu dài cho công ty, mặc dù anh không còn bất kỳ chức danh điều hành hay ghế nào trong hội đồng quản trị. Zhang Yiming vẫn thân thiết với Giám đốc điều hành TikTok Shou Zi Chew. Zhang cũng sở hữu 98,8% cổ phần tại Douyin, pháp nhân nội địa cốt lõi của ByteDance, theo trang web hồ sơ doanh nghiệp Trung Quốc Qichacha.
Trong khi Zhang đã lùi về sau trong các công việc quản lý hàng ngày, anh vẫn tiếp tục tập trung vào các nhiệm vụ mang tính chiến lược cho ByteDance, như vạch ra các xu hướng của ngành và xác định các cơ hội kinh doanh trong tương lai.
Anh Zhang, nổi tiếng là một người dễ gần nhưng cũng có đầu óc phân tích rạch ròi, đã thành lập công ty từ năm 2012. Đối với kỷ nguyên của điện thoại thông minh và ứng dụng di động, Zhang nhận định các công ty công nghệ sẽ nhận được rất nhiều dữ liệu về hành vi trực tuyến của mọi người — mà ByteDance có thể sử dụng nguồn lực này để phát triển nguồn cấp nội dung được cá nhân hóa. Điều đó dẫn đến sự ra mắt của ứng dụng tin tức Toutiao, “cú hit” đầu tiên của ByteDance, từ đó bắt đầu tạo ra hàng tỷ đô la doanh thu quảng cáo trong vòng 5 năm. Chiến lược này cũng dẫn đến việc ByteDance phát triển ứng dụng video ngắn Douyin và ứng dụng cấp quốc tế của nó – TikTok.
Theo bảng xếp hạng Forbes, hiện tại Zhang là người giàu có thứ 23 trên thế giới, với giá trị tài sản ròng là 49,5 tỷ đô la Mỹ.
Hiện nay, ByteDance là một trong những gã khổng lồ internet lớn nhất thế giới xét trên mọi phương diện. Năm ngoái, tổng doanh thu của công ty này là hơn 400 tỷ nhân dân tệ (xấp xỉ 56 tỷ USD), trong đó phần lớn đến từ Trung Quốc. Douyin – hiện là một trong những nền tảng quảng cáo lớn nhất của Trung Quốc, cũng điều hành một doanh nghiệp thương mại điện tử đang phát triển nhanh, và gây ra mối đe dọa lớn cho đế chế mua sắm trực tuyến của Alibaba. Trong khi đó, theo công ty bảo mật và hiệu suất web Cloudflare, từ năm ngoái TikTok đã vượt qua Google để trở thành điểm đến trực tuyến phổ biến nhất thế giới dựa trên lưu lượng truy cập web. TikTok đạt doanh thu đạt 4 tỷ đô la vào năm ngoái, và vẫn đang cố gắng đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng doanh số bán quảng cáo của mình, mặc dù nỗ lực này đã gặp phải nhiều thách thức ở Hoa Kỳ.
Tránh lệnh phong tỏa
Việc Zhang vắng mặt ở Trung Quốc phần lớn là một nỗ lực nhằm tránh các đợt cách ly lâu dài của Trung Quốc và các đợt phong tỏa do Covid-19. Theo những chuyên gia về vấn đề này, Zhang đã có thể tự do đi du lịch đến các nơi khác trên thế giới. Ví như Zhang đã có thể tự do đến thăm Hoa Kỳ và Châu Âu và gặp gỡ một số giám đốc điều hành của ByteDance và TikTok ở những quốc gia này.
Singapore là một trong những trung tâm tài chính quan trọng của châu Á, quốc đảo này có rất ít hạn chế đi lại. Singapore đang trở thành một trung tâm quản lý chính cho ByteDance, nơi mà các hoạt động quốc tế tiếp tục phát triển chủ yếu nhờ vào sự thành công của TikTok, có hơn 1 tỷ người dùng hoạt động hàng tháng. CEO của ByteDance, Liang Rubo, người đã nắm quyền lãnh đạo thay Zhang năm ngoái, đã thường ở lại Singapore trong hai năm qua. Chew, Giám đốc điều hành TikTok, cũng có ở tại Singapore và người đứng đầu bộ phận nghiên cứu và phát triển của TikTok, Zhu Wenjia, người đã chuyển đến đó từ Trung Quốc vào năm ngoái.
Không rõ Zhang sẽ tiếp tục sinh sống và làm việc bên ngoài Trung Quốc trong bao lâu. Điều đó có thể phụ thuộc một phần nào đó vào việc chính phủ Trung Quốc sẽ tiếp tục thi hành chính sách zero-Covid không linh hoạt của mình trong bao lâu với các biện pháp cách ly hà khắc và các yêu cầu kiểm dịch nghiêm ngặt. Các hạn chế này đã khiến hoạt động du lịch quốc tế bị đình trệ và cắt đứt phần lớn cộng đồng doanh nghiệp của đất nước này với phần còn lại của thế giới.
Đối với những người ra quyết định hàng đầu của ByteDance, khả năng phát triển trên phạm vi toàn thế giới là rất quan trọng vì công ty này là một gã khổng lồ internet duy nhất của Trung Quốc đang vận hành một nền tảng toàn cầu cạnh tranh trực tiếp với các nền tảng như Meta Platforms và Google. Các sản phẩm ở nước ngoài khác của ByteDance bao gồm ứng dụng phát trực tuyến nhạc, Resso và công cụ cộng tác trong công việc – Lark.
Việc cả người sáng lập và Giám đốc điều hành của ByteDance đều dành nhiều thời gian ở bên ngoài Trung Quốc trong năm nay vẫn khó có thể thay đổi mối quan tâm của chính phủ Hoa Kỳ về mối quan hệ giữa công ty mẹ TikTok với chính phủ Trung Quốc. Ngoài việc điều hành TikTok, ByteDance còn điều hành các doanh nghiệp lớn ở Trung Quốc như ứng dụng video Douyin, ứng dụng này cần tuân thủ luật kiểm duyệt của chính phủ Trung Quốc. Và Bắc Kinh đã siết chặt hơn những gã khổng lồ internet bao gồm ByteDance: Thông tin báo cáo năm ngoái nói rằng chính phủ Trung Quốc đã nắm giữ cổ phần và một ghế trong hội đồng quản trị tại một trong những thực thể nội địa quan trọng của ByteDance, công ty nắm giữ giấy phép cho các doanh nghiệp Trung Quốc của họ, bao gồm cả Douyin.
Di chuyển vĩnh viễn
Một số nhà sáng lập công nghệ Trung Quốc đã chuyển hẳn sang Singapore như một phần trong nỗ lực làm cho các công ty của họ thoát khỏi cách gọi “công ty Trung Quốc” và có thể bỏ qua các quy định của Trung Quốc. Ví dụ, năm ngoái, Reuters đã đưa tin rằng Chris Xu, người sáng lập và Giám đốc điều hành của hãng bán lẻ thời trang trực tuyến Shein của Trung Quốc, đã trở thành thường trú nhân của Singapore và cũng đã thành lập công ty Shein’s de facto của Singapore. Những động thái đó, theo Reuters, có thể cho phép Shein vượt qua các quy định chặt chẽ hơn của Bắc Kinh về niêm yết ở nước ngoài. Mặc dù kịch bản như vậy có thể phù hợp với Shein, một nhà bán lẻ chỉ xuất khẩu không bán sản phẩm của mình ở Trung Quốc, nhưng nó không có khả năng là một lựa chọn tốt cho ByteDance – một công ty điều hành các doanh nghiệp lớn ở Trung Quốc.
James Zimmerman, cộng sự công ty luật toàn cầu Perkins Coie có trụ sở tại Bắc Kinh, cho biết xu hướng các tỷ phú công nghệ Trung Quốc chuyển ra khỏi Trung Quốc có thể phản ánh sự không đồng tình của họ đối với các chính sách zero-Covid. Ông cũng tự hỏi “liệu họ có ở lại bên ngoài Trung Quốc để tránh sự truy lùng gắt gao của các cơ quan quản lý Trung Quốc nhắm vào các công ty công nghệ cao, vốn dường như đang phát triển mạnh trong hai năm qua hay không.”
Việc di dời, dù là tạm thời hay lâu dài, đã trở thành một chủ đề ngày càng nhạy cảm ở Trung Quốc. Ví dụ, vào cuối tháng 6, một bản ghi nhớ nội bộ bị rò rỉ từ Huang Yimeng – tỷ phú sáng lập công ty trò chơi điện tử XD có trụ sở tại Thượng Hải – nói về kế hoạch chuyển ra nước ngoài cùng gia đình đã lan truyền trên mạng xã hội Trung Quốc. Nó làm dấy lên các cuộc tranh luận về khả năng xuất ngoại của nhân tài và vốn.
Tin tức về việc Zhang vắng mặt kéo dài ở Trung Quốc có thể gây ra phản ứng tiêu cực từ những người theo chủ nghĩa dân tộc cứng rắn của Trung Quốc. Vào năm 2020, khi ByteDance đang thảo luận về một thỏa thuận tiềm năng để bán TikTok cho một công ty Hoa Kỳ như một cách để ứng dụng tránh lệnh cấm của Hoa Kỳ do chính quyền Trump đề xuất, Zhang đã trở thành mục tiêu chỉ trích trực tuyến ở Trung Quốc. Một số blogger và giáo sư đại học có ảnh hưởng đã cáo buộc nhà sáng lập ByteDance đã bán đứng danh dự quốc gia bằng cách đàm phán thỏa thuận TikTok dưới áp lực của Hoa Kỳ.
Leave a Reply
Bạn phải đăng nhập để gửi phản hồi.