Kiểm toán nội bộ là gì? Có bao nhiêu loại? [XEM NGAY 2022]

Kiểm toán nội bộ đã ra đời và đóng vai trò quan trọng trong quá trình quản trị của các đơn vị, tổ chức, doanh nghiệp. Bài viết dưới đây, mình sẽ giúp bạn lý giải được kiểm soát nội bộ là gì, cơ sở pháp lý và ý nghĩa của công việc này với các doanh nghiệp, cơ quan.

Kiểm toán nội bộ là gì?

Theo Liên đoàn Kế toán quốc tế (IFAC), kiểm toán nội bộ (KTNB) được định nghĩa là “một hoạt động đánh giá được lập ra trong doanh nghiệp (DN) như là một loại dịch vụ, có chức năng kiểm tra, đánh giá và giám sát tính thích hợp và hiệu quả của hệ thống kế toán và kiểm soát nội bộ”.

Còn theo Viện KTNB (IIA): “KTNB là hoạt động đánh giá và tư vấn độc lập trong nội bộ tổ chức, được thiết kế nhằm cải tiến và tăng giá trị cho các hoạt động của tổ chức đó. Giúp tổ chức đạt được mục tiêu, bằng việc đánh giá và cải tiến một cách có hệ thống và chuẩn tắc tính hiệu lực của quy trình quản trị, kiểm soát và quản lý rủi ro”…

→ Cơ sở pháp lý

Dựa vào:

• Nghị định số 05/2019/NĐ-CP
• Quyết định số 832-TC/QĐ/CĐKT 

→ Tại sao lại phải kiểm toán nội bộ

Thông qua các hoạt động kiểm tra, đánh giá và tư vấn, kiểm toán nội bộ cung cấp các khuyến nghị và đảm bảo độc lập, khách quan về:

• Hệ thống kiểm soát nội bộ của đơn vị được thiết lập và vận hành nhằm ngăn ngừa, phát hiện và xử lý các rủi ro của đơn vị.
• Các quy trình quản trị và quản lý rủi ro của đơn vị đảm bảo hiệu quả và hiệu suất cao.
• Các mục tiêu, kế hoạch và nhiệm vụ kinh doanh và chiến lược mà đơn vị đạt được.

→ KTNB có công dụng gì?

Kiểm toán nội bộ đóng một vai trò đặc biệt trong việc hỗ trợ các công ty:

• Cung cấp khả năng quản lý rủi ro đồng thời đánh giá hiệu quả các quy trình kiểm soát nội bộ, quản trị công ty và kế toán doanh nghiệp;
• Tư vấn phát triển quy trình, tư vấn kiểm soát dự án mới, tư vấn đánh giá quản lý rủi ro;
• Đảm bảo rằng các hoạt động thử nghiệm được thực hiện để cung cấp đánh giá khách quan về sự tuân thủ, hiệu quả và hiệu suất của hoạt động kiểm soát;
• Đánh giá nội bộ báo cáo trực tiếp cho hội đồng quản trị và ban giám đốc về tình hình hoạt động tài chính và các vấn đề khác của doanh nghiệp. Do đó, hệ thống kiểm soát nội bộ không ngừng được kiểm tra và cải tiến.

→ Ý nghĩa của KTNB đối với tổ chức, doanh nghiệp

Kiểm toán có ý nghĩa quan trọng đối với mọi tổ chức và doanh nghiệp, cụ thể là:

Thứ nhất, kiểm toán giúp doanh nghiệp giải quyết các vấn đề cơ bản quan trọng đối với sự tồn tại và thịnh vượng của bất kỳ tổ chức hoặc doanh nghiệp nào.

• Uy tín của các doanh nghiệp
• Tác động đến môi trường
• Sự tăng trưởng
• Cách doanh nghiệp đối xử với nhân viên của công ty mình

Thứ hai, về mặt kỹ thuật, nó là trung tâm chi phí của doanh nghiệp và không tạo ra nguồn doanh thu, giúp doanh nghiệp xác định những rủi ro mà doanh nghiệp phải đối mặt và hiểu được tác động của nó đến hiệu quả hoạt động.

Đối với các doanh nghiệp nhỏ và doanh nghiệp mới thành lập, họ còn gặp nhiều khó khăn trong việc thành lập một đội ngũ kế toán hiệu quả và quản lý các hoạt động kế toán – tài chính của doanh nghiệp.

Kết quả là công việc kiểm toán đôi khi không tập trung. Việc sử dụng dịch vụ kế toán giúp các doanh nghiệp nắm được mọi thông tin về hoạt động kinh doanh của mình một cách chính xác và hiệu quả, được coi là lựa chọn tốt nhất cho nhiều doanh nghiệp hiện nay.

Có bao nhiêu loại kiểm toán nội bộ?

Một phần quan trọng của kiểm toán nội bộ là kiểm toán các báo cáo tài chính liên quan đến GAAP.

Nhiều tổ chức và doanh nghiệp cũng đang nhận ra rằng có những cuộc kiểm toán khác cần phải được thực hiện ngoài các lĩnh vực kế toán và tài chính. Một số lĩnh vực chính khác bao gồm:  môi trường, công nghệ thông tin (CNTT), tuân thủ quy định, đánh giá hiệu suất và hoạt động.

• Đánh giá tuân thủ quy định: Một số quy định có tác động đáng kể đến sức khỏe tài chính của doanh nghiệp và tổ chức. Việc không tuân thủ một số luật sẽ dẫn đến việc doanh nghiệp bị xử phạt theo luật quốc gia.
• Kiểm toán Môi trường: Đánh giá tác động của các hoạt động kinh doanh đến môi trường, xem xét liệu doanh nghiệp có tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật về việc bảo vệ môi trường hay không.
• Kiểm toán CNTT: Đánh giá hệ thống thông tin và cơ sở hạ tầng bên dưới, đảm bảo tính chính xác của quá trình xử lý thông tin, đảm bảo tính bảo mật và bí mật của thông tin khách hàng hoặc sở hữu trí tuệ.
• Đánh giá hoạt động: Đánh giá hiệu quả tổng thể và độ tin cậy của các cơ chế kiểm soát của tổ chức
• Hiệu suất: Đánh giá xem một tổ chức hoặc doanh nghiệp có đáp ứng các chỉ số do các nhà lãnh đạo doanh nghiệp đặt ra để đạt được các mục tiêu và kế hoạch hay không

Quy trình kiểm toán nội bộ gồm những gì?

Quy trình bao gồm 4 giai đoạn: điều tra thực địa, lập kế hoạch, báo cáo và giám sát.

• Lập kế hoạch: Trong quá trình lập kế hoạch, nhóm đánh giá nội bộ xác định phạm vi và mục tiêu, xem xét hướng dẫn liên quan đến cuộc đánh giá, xem xét kết quả của các cuộc đánh giá trước đó; lịch trình và ngân sách đánh giá, xác định các chủ sở hữu quá trình liên quan và lập thời gian biểu để bắt đầu giá đánh giá.
• Đánh giá tại chỗ: Đây là cuộc đánh giá thực tế bao gồm các cuộc phỏng vấn với các nhân viên chủ chốt để có được hiểu biết của nhân viên nội bộ về các quy trình và kiểm soát.

Đồng thời, công việc liên quan đến đánh giá tại chỗ, chẳng hạn như xem xét các tài liệu và hiện vật liên quan, là ví dụ về việc thực hiện các biện pháp kiểm soát, thử nghiệm các mẫu kiểm soát trong một khoảng thời gian, xác định, lập hồ sơ công việc đã thực hiện và xác định các điểm bất thường được khuyến nghị.

• Báo cáo: Kiểm toán viên nội bộ sẽ soạn thảo các báo cáo kiểm toán trong kỳ báo cáo. Báo cáo phải được viết rõ ràng, ngắn gọn để tránh hiểu lầm và khuyến khích đối tượng mục tiêu đọc và hiểu báo cáo.

Quy trình phát hành báo cáo kiểm toán nội bộ bao gồm soạn thảo báo cáo, xem xét bản thảo với giám đốc công ty để đảm bảo tính chính xác của các phát hiện, và phát hành và phân phối báo cáo.

• Theo dõi: Đây là một giai đoạn thường bị bỏ qua của quá trình đánh giá. Các hành động tiếp theo đảm bảo đưa ra các khuyến nghị để giải quyết các phát hiện đã xác định. Các thay đổi có nhiều khả năng được thực hiện nếu tổ chức hoặc doanh nghiệp không giám sát việc thực hiện các khuyến nghị.

Kiểm toán nội bộ công ty hạn chế những gì?

Trước hết, do các quy định của pháp luật về tổ chức kiểm toán nội bộ không bắt buộc, chưa có quy định rõ ràng, hoặc chưa xác định rõ thực trạng tổ chức kiểm toán nội bộ trong một doanh nghiệp.

Vì vậy, tại các doanh nghiệp có tổ chức kiểm toán nội bộ chủ yếu tập trung ở các doanh nghiệp hoặc tập đoàn kinh tế quốc dân. Ở các doanh nghiệp này, tổ chức kiểm toán nội bộ cũng được tổ chức theo nhiều mô hình khác nhau.

Ở một số doanh nghiệp, bộ phận kiểm toán nội bộ được tổ chức như một bộ phận chức năng riêng biệt, báo cáo trực tiếp với Tổng giám đốc và Ban kiểm soát, nhưng ở một số doanh nghiệp khác, bộ phận kiểm toán nội bộ được tổ chức thành một nhóm hoặc một bộ phận (nhỏ) đặt tại Phòng Tài chính Kế toán.

Bộ phận kế toán thực hiện chức năng xử lý và cung cấp thông tin, đồng thời thực hiện chức năng kiểm tra kế toán.

Thông tin cung cấp cho người dùng là thông tin tài chính đã được kiểm tra. Đặt bộ phận kiểm toán nội bộ vào phòng kế toán (người phụ trách kiểm toán nội bộ là kiêm nhiệm) sẽ ảnh hưởng đến tính độc lập, khách quan của công tác kiểm toán, phát sinh những khiếm khuyết về tổ chức và quản lý.

Thứ hai, tổ chức bộ máy KTNB của doanh nghiệp chưa được chuẩn hóa và hướng dẫn mô hình, hình thức tổ chức phù hợp. Trên thực tế, các doanh nghiệp Việt Nam tự mình ấn định và xác định hình thức tổ chức của tổ chức kiểm toán nội bộ cho phù hợp với đặc thù của đơn vị. Ví dụ, hình thức tổ chức tập trung của tổ chức kiểm toán nội bộ của Tập đoàn Bưu chính Viễn thông không phù hợp với quy mô này.

Vừa rồi mình vừa giới thiệu đến bạn kiểm toán nội bộ là gì cũng như ý nghĩa của bộ phận này với một cơ quan, doanh nghiệp, công ty. Hy vọng với những thông tin này sẽ thật hữu ích với bạn.

VietChamBlog